Demokrat Parti’nin lideri olarak iktidara geldiği bu dönemde, Türkiye’nin modernleşme sürecine büyük katkılarda bulunmuştur. İşte Menderes döneminin önemli projeleri:
Traktör ve Makineleşme: Tarımsal üretimi artırmak amacıyla çiftçilere uygun fiyatlı traktör ve tarım makineleri sağlandı. 1950'li yılların başında Türkiye'deki traktör sayısı 1.000 civarındayken, 1960'a gelindiğinde bu rakam 42.000'i geçti.
Ziraat Bankası Kredileri: Çiftçilere düşük faizli krediler verildi ve tarım desteklendi. Tarımsal üretimi artırmak için Ziraat Bankası’nın yanı sıra Tarım Kredi Kooperatifleri de genişletildi.
Sulama ve Baraj Projeleri: Büyük Menderes, Kızılırmak ve Sakarya nehirleri üzerinde sulama projeleri hayata geçirildi. Özellikle Seyhan Barajı, hem enerji üretimi hem de sulama açısından büyük bir projeydi.
Gübre ve Tohum Desteği: Tarımsal üretimi artırmak için modern tohumlar ve gübreler çiftçilere ulaştırıldı.
Karayolu Ağı Genişletilmesi: 1950'de 1.000 km olan asfalt yol uzunluğu, 1960'da 10.000 km’ye çıkarıldı. Bu sayede kırsal bölgeler kentlere daha kolay bağlandı ve ticaret hızlandı.
Demiryolu Modernizasyonu: Yeni hatlar açılarak taşımacılık hızlandırıldı. Demiryollarında yeni lokomotif ve vagon alımları yapılarak kapasite artırıldı.
Havaalanı ve Havacılık Gelişimi: Ankara, İstanbul ve İzmir’de havaalanları geliştirildi ve sivil havacılık desteklendi. THY’nin modernizasyonu için yeni uçak alımları yapıldı.
Özel Sektör Destekleri: Özel sektör teşvik edilerek sanayileşmenin önü açıldı. Devlet teşvikleriyle sanayi yatırımları arttı.
Şeker Fabrikaları ve Sanayi Tesisleri: Türkiye genelinde birçok şeker fabrikası, tekstil ve çimento fabrikaları kuruldu. Şeker üretimi artarak ithalata bağımlılık azaltıldı.
İthal İkameci Politikalar: Yerli üretimin desteklenmesi adına bazı ithalat kalemlerine kısıtlamalar getirildi.
Bankacılık ve Finans Alanında Reformlar: Devlet, özel bankaların kurulmasını teşvik etti ve kredi sistemini genişletti.
Hidroelektrik Santralleri: Seyhan ve Sarıyar barajları gibi önemli enerji üretim tesisleri inşa edildi. Bu santraller sayesinde Türkiye’nin elektrik üretim kapasitesi önemli ölçüde arttı.
Elektriklendirme Çalışmaları: Köyler ve kasabalara elektrik hizmeti götürüldü. 1950’de elektriğe erişimi olmayan birçok bölgeye enerji ulaştırıldı.
Petrol ve Doğal Kaynaklar Araştırmaları: Batman Rafinerisi kurularak Türkiye’nin petrol üretim kapasitesi artırıldı.
Yeni Okulların Açılması: 1950-1960 yılları arasında binlerce yeni okul yapıldı. Okuma-yazma oranı artırılmaya çalışıldı.
Üniversite Reformları: İstanbul Üniversitesi, Ankara Üniversitesi ve yeni yüksekokulların kapasitesi artırıldı. Teknik üniversitelerin altyapısı güçlendirildi.
Sağlık Ocakları ve Hastaneler: Her ile ve ilçeye hastane yapılması hedeflendi. Mobil sağlık hizmetleriyle kırsal kesimlerde sağlık hizmeti iyileştirildi.
İstanbul ve Ankara’da İmar Projeleri: Geniş bulvarlar, alt geçitler ve yeni konut projeleri yapıldı. İstanbul ve Ankara'nın modernleşmesi hız kazandı.
Gecekondu Önleme Çalışmaları: Büyük şehirlerde konut ihtiyacına yönelik projeler geliştirildi. Kooperatifler ve toplu konut projeleri desteklendi.
Basın Özgürlüğü ve Demokratik Açılımlar: Basına bir süreliğine daha fazla özgürlük tanındı. Ancak 1955’ten sonra bu özgürlük kısıtlanmaya başladı.
Çok Partili Hayatın Desteklenmesi: Demokrat Parti, çok partili sisteme katkıda bulundu. Ancak 1957 seçimlerinden sonra muhalefet üzerindeki baskılar arttı.
Köy Enstitülerinin Kapatılması: Menderes dönemi politikaları çerçevesinde Köy Enstitüleri kapatıldı ve yerine klasik öğretmen okulları getirildi.
Adnan Menderes dönemi, Türkiye’nin modernleşme sürecinde kritik bir rol oynamış, ekonomik ve altyapısal projelerle ülkenin gelişmesine katkıda bulunmuştur. Ancak, 1960 askeri darbesiyle görevden alınarak idam edilmesi, bu dönemi tartışmalı hale getirmiştir. Buna rağmen, yaptığı projeler Türkiye’nin ilerleyen yıllardaki gelişiminde temel taşlar arasında yer almıştır.
Menderes’in politikaları, hem destekleyenler hem de eleştirenler tarafından farklı açılardan değerlendirilmiştir. Tarım ve sanayi alanında büyük yatırımlar yaparken, siyasi baskılar ve demokratik gerilemeler de bu dönemin bir parçası olmuştur. Ancak onun döneminde başlatılan kalkınma projeleri, Türkiye'nin sanayileşme ve altyapı gelişimi açısından önemli bir miras bırakmıştır.
Allah Rahmet Eylesin.
